หนังสือที่เป็นจุดเริ่มต้นการศึกษาว่า ‘ชาติ’ คืออะไร และชาตินิยมนำพามนุษย์ไปสู่โลกแบบไหนกันแน่ “ความจริงมีอยู่ว่า ไม่มีสิ่งที่เรียกว่าเชื้อชาติบริสุทธิ์ การกระทำทางการเมืองโดยยึดเอาการวิเคราะห์เชื้อชาติเป็นสำคัญนั้นคือการให้น้ำหนักความสำคัญแก่สิ่งที่เป็นภาพลวงตา”
“ครั้นถึงยุคสมัยของเรา เราได้ทำเรื่องที่ผิดพลาดร้ายแรงยิ่งกว่านั้น นั่นคือการที่คนสับสนคำว่าเชื้อชาติ (race) กับคำว่าชาติ (nation) เหมือนสองสิ่งนี้เป็นสิ่งเดียวกัน ส่วนอำนาจอธิปไตยซึ่งดูเหมือนจะเป็นของประชาชนหรือผู้คนที่มีอยู่จริงก็กลับถูกนำไปผูกโยงกับกลุ่มทางชาติพันธุ์ หรือถูกมองว่าเป็นสิ่งที่เกิดมาจากกลุ่มทางชาติพันธุ์ (ethnographic) หรือกลุ่มที่ใช้ภาษาตระกูลเดียวกัน (linguistic) เสียอย่างนั้น ตอนนี้ผมอยากทำให้คำถามที่ตอบได้ยากเหล่านี้ชัดเจนขึ้น เพราะการเข้าใจความหมายของคำเหล่านี้อย่างผิดๆ แม้จะเพียงเล็กน้อย แต่หากเกิดขึ้นแล้วตั้งแต่เริ่มต้นการถกเถียงหรือตั้งข้อเสนอก็อาจนำไปสู่ความผิดพลาดร้ายแรงได้ในตอนท้าย
สิ่งที่เราจะทำต่อจากนี้ต้องอาศัยความละเอียดอ่อนเป็นอย่างมาก ดูไปก็คล้ายๆ การผ่าชำแหละสัตว์อยู่เหมือนกัน กล่าวคือ เรากำลังจะปฏิบัติกับสิ่งที่มีชีวิตในลักษณะเดียวกับที่เราปฏิบัติต่อสิ่งที่ตายแล้ว เราจะปฏิบัติกับพวกมันอย่างไร้ความรู้สึก โดยไม่มีการแบ่งแยกหรือเข้าข้างใคร”
บางส่วนจาก “ชาติคืออะไร?”
คำบรรยาย ณ มหาวิทยาลัย Sorbonneเมื่อวันที่ 11 มีนาคม ค.ศ. 1882
แอร์เนสต์ เรอนอง บรรยาย
นภ ดารารัตน์ พากย์ไทย
รติพร ชัยปิยะพร บรรณาธิการแปลภาษาฝรั่งเศส
ธเนศ วงศ์ยานนาวา บทตาม จิตวิญญาณคาทอลิกของ แอร์เนสต์ เรอนอง